Er komt steeds meer duurzaam vlees. Als bedrijf is het niet meer de vraag OF je duurzaam vlees gaat verkopen, maar WANNEER en HOE.
Met de start van nieuwe hygiëneregelgeving in 1996 omtrent Hazard Analysis Critical Control Points (HACCP) begonnen slagers vaak te lachen. Met HACCP neemt men zelf de verantwoordelijkheid om kritische processen te analyseren om deze vervolgens aantoonbaar te beheersen met controles. “Maar, hoe kan je jezelf controleren?, Checklisten zijn onzin want daar kan je zelf mee sjoemelen.” HACCP bracht hakken in het zand maar is nu helemaal ingeburgerd. Voedselveiligheid wordt vanuit eigen verantwoordelijkheid beheerst en met de nieuwe controleverordening risicogericht gehandhaafd. Een heel veranderproces.
Op dit moment hebben we te maken met de ontwikkeling van nieuwe milieuwetgeving. Voor levensmiddelenbedrijven komt dat neer op duurzamer produceren. Duurzame grondstoffen, zoals ‘biologisch’, ‘korte keten producten’ of het ‘Beter Leven keurmerk’ voor vlees. Verpakken in ‘biobased verpakkingen’ in plaats van plastic verpakkingen die gemaakt zijn van aardolie (gifstoffen) en gebruik maken van ‘groene stroom’, ‘restverwerking’ en het tegengaan van voedselverspilling. Verduurzaming is nu grotendeels vrijwillig maar zal stap voor stap verplicht gaan worden. Een nieuw veranderproces.
Duurzaam vlees en milieukwaliteit in de EU
Het milieubeleid in de Europese Unie (EU) is begonnen met het groenboek van maart 2013. Een aanzet tot concrete doelstellingen om te streven naar een koolstofarme economie. In december 2019 resulteerde dit in de ‘European Green Deal’ dat geïntroduceerd werd door Vice President Frans Timmermans. Hierin staan doelen omtrent biodiversiteit, het programma van ‘boer tot bord’, duurzame landbouw, schone energie, duurzame industrie, schonere bouwsector, duurzaam vervoer, minder vervuiling en een EU neutraal klimaat in 2050. Deze doelen worden stap voor stap in regelgeving opgenomen. De nieuwe nitraatrichtlijn streeft minder vervuiling van het oppervlaktewater na. Het plasticpact verbiedt onder andere wegwerpplastic borden, bestek en rietjes. Nederland is strenger, hier wordt straks al het wegwerpplastic verboden en daarom is het verstandig om nu al na te denken over goede alternatieven.
Ontwikkelelingen duurzaam vlees en milieukwaliteit in NL
Nederland is een klein land waarvoor het moeilijk is om de Europese doelen te halen. De Europese Nitraatrichtlijn bepaalt bijvoorbeeld dat Nederland niet meer dan 172,9 miljoen kilo fosfaat uit dierlijke mest mag produceren en dat is voor een klein land met een rijke historie aan melk en vee een lastig punt. Dit moet aan banden worden gelegd. De nieuwe melkveewet bepaalt daarom dat bedrijven die willen uitbreiden, een bepaald deel van hun mest kwijt moeten kunnen op eigen grond. Kunnen ze dat niet volgens de richtlijnen, dan zal het bedrijf voor extra grond moeten zorgen. En dat is schaars in Nederland. Aan de andere kant stuurt Minister Carola Schouten van Landbouw, Visserij en Voedselkwaliteit (LNV) aan op een omschakeling naar kringlooplandbouw in 2030. Bij kringlooplandbouw komt zo min mogelijk afval vrij, is de uitstoot van schadelijke stoffen zo klein mogelijk en worden grondstoffen en eindproducten met zo min mogelijke verliezen benut. Consumenten hebben volgens Minister Schouten een belangrijke rol in de kringlooplandbouw. Zij moeten weten dat de productie van voedsel een grote invloed heeft op de leefomgeving. Het Ministerie van LNV werkt dit jaar intensief samen met de Nederlandse provincies en de Taskforce Korte Keten, in samenwerking met LTO-Nederland, om de ontwikkeling van de korte keten te versnellen. Korte-keten bedrijven hebben dan ook, mede door de coronacrisis, de wind in de rug. Zij draaien driedubbele omzetten.
Milieukwaliteit en de verkoop van duurzaam vlees
De verkoop van duurzaam voedsel zit in de lift. En daar is Minister Carola Schouten uiteraard blij mee. Zij heeft opdracht gegeven aan Wageningen Economic Research voor het onderzoek ‘Monitor Duurzaam Voedsel 2019’ dat op 17 november 2020 is gepubliceerd. Daarin staat dat Nederlanders in totaal €7,7 miljard hebben uitgegeven aan duurzaam voedsel. Een toename van 18% ten opzichte van 2018. Dit betreffen duurzame producten met een onafhankelijk keurmerk (externe controle-organisatie). Het ‘Beter Leven’-keurmerk (BLK) is met 2,8 miljard euro het meest verkocht. Gevolgd door de keurmerken ‘Biologisch’ (1,6 miljard euro) en ‘UTZ Certified’ (1,5 miljard euro). Bijna alle productgroepen met een duurzaamheidskenmerk lieten een groei zien. En dat is natuurlijk logisch met de btw-verhoging van 6 naar 9% per 1 januari 2019. Maar dat blijkt toch niet de enige verklaring te zijn. Vlees en vleeswaren met € 2.096 miljoen euro hebben een groei van 10% ten opzichte van 2018. De grote groei van BLK wordt met name verklaard door meer verkoop van BLK 1 ster eieren omdat verschillende supermarkten deze ondergrens per 1 januari 2019 voor scharreleieren heeft gesteld. De productgroep koffie en thee heeft met € 1.233 miljoen euro een groei van 6% en houdbare producten, samengestelde maaltijden en overig met € 1.039 miljoen euro een groei van 15%. De vleessector doet het goed dankzij het BLK-keurmerk, mede door druk vanuit de supermarkten. Korte keten producten worden niet meegeteld omdat het geen onafhankelijk keurmerk is. Maar met de stimulans voor #kooplokaal, zit dat wel in de lift.
Bedrijfsdoelstellingen voor de verkoop van duurzaam vlees
Om in 2030 over te schakelen op kringlooplandbouw en in 2050 zonder vervuiling te produceren is het verstandig om nu alvast na te denken welke verduurzamingsstappen gemaakt kunnen worden. Bijvoorbeeld meer duurzaam vlees produceren, investeren in duurzame verpakkingen of aansluiting zoeken in de korte keten? Zorg voor voldoende kennis om straks verstandige beslissingen te kunnen nemen of neem milieu nu al op in de nieuwe bedrijfsdoelstellingen. Unilever presenteerde laatst haar nieuwe ‘Future Foods’ initiatief voor een gezonder en duurzamer voedselsysteem met als doelstellingen: een jaarlijkse omzet van 1 miljard euro uit de verkoop van plantaardige vervangers van dierlijke producten en een halvering van de voedselverspilling. Het veranderproces is begonnen.
Gepubliceerd in Vleesmagazine, december 2020
Yvon Bemelman
